Hassan Sajadzadeh

طي دهه هاي اخير، بلندمرتبه سازي به عنوان يك شيوه ساختمان سازي بسيار موردتوجه قرار گرفت و جايگزين رشد افقي شهرها شد. اما به نظر مي رسد كه در طرح توسعه عمودي شهرها، به روان شهروندان در فضاهاي شهري توجه كافي نشده است. ارتفاع، جزء ذاتي ساختمان هاي بلند و مهم ترين ويژگي فرم اين ابنيه است كه تأثير چشمگيري در ارتباط با شهروندان و برآيند ادراكات و احساسات آنان دارد؛ بنابراين ضروري است كه جوانب تأثير ارتفاع به صورتي موشكافانه بررسي شود. يكي از مهم ترين جوانب، اثرات آن ها بر سلامت روان شهروندان است. استرس و تنش هاي رواني دائماً سلامت روان انسان را تهديد مي كنند و يكي از دلايل آن ها، محيط نابسامان شهرها و سكونتگاه هاي ماست. اين امر بر اهميت بررسي محيط شهري جهت كاهش تنش هاي موجود، مي افزايد. هدف اين نوشتار، علاوه بر دستيابي به چگونگي اثرگذاري ارتفاع ساختمان هاي بلند بر سلامت روان شهروندان، روش هاي بهتري براي طراحي اين ابنيه با رويكرد تأثير بر سلامت روان است. در پژوهش حاضر از رويكرد كيفي و روش نظريه زمينه اي (Grounded Theory) استفاده شده است. پس از مصاحبه عميق با شهروندان در محيط واقعي، متن پياده شده مصاحبات، خلاصه و در سه مرحله باز، محوري و انتخابي، كدگذاري شد و نهايتاً توسط نرم افزار تحليل داده هاي MAXQDA مدل زمينه اي آن استخراج گرديد. يافته ها نشان داد كه ارتفاعِ ساختمان هاي بلند به واسطه بروز مقولاتي چون؛ محصوريت نامناسب، تبعات كالبدي-بصري، خرداقليم، محدوديت هاي چشم انداز، معضلات اجتماعي، اشراف، ناهمگني در بافت شهري و آثار سوء زيست محيطي، فشار رواني ايجاد مي كند و درگيري درازمدت شهروندان با واكنش هاي هيجاني ناشي از فشارهاي رواني، باعث آسيب ديدن سلامت روان آنان مي شود.

كي از ابزارهاي بكار برده شده در احياء وباززنده سازي بافت هاي تاريخي توسعه سياست هاي فرهنگي و هنري است . رويكردي كه از اوايل 0991 ميلادي وارد ادبيات شهرسازي شد . بطوري كه استفاده از ارزش هاي تاريخي و فرهنگي و همچنين توجه به گذران اوقات فراغت مردم به عنوان منابعي براي توسعه مهمترين وجوه كلي اين گرايش هستند و سرمايه گذاري هاي اصلي در اين پروژه ها در راستاي ايجاد مراكز فرهنگي و هنري به كار گرفته مي شود و با جذابيت هاي خاصي كه براي فضاي شهري مورد نظر ايجاد مي كنند علاوه بر بازگشت سرمايه باعث ارتقاي كيفيت زندگي شهري از طريق بهبود و توسعه ويژگي هاي منحصر به فرد يك مكان و مردم آن مي شود. لذا بازآفريني فرهنگ –مدار را مي توان اصلي ترين رويكرد بازآفريني شهري در دو دهه اخير دانست كه در آن مداخلات فرهنگي بيش از آنكه محصول ثانوي رشد اقتصادي باشند نيروي محرك آن هستند.از طرفي توجه به هنر عمومي مي تواند به عنوان يك كاتاليست عاملي موثر در فرايند بازآفريني شهري محسوب گشته و بنا به نقش فراگير هنر ٬ راهبردي اساسي در جهت توانمندسازي فرهنگي جامعه ٬ مشاركت شهروندان و متضمن پايداري آن باشد.

فضاهاي شهري عموما جزء لاينفك جاذبه هاي شهري و ميراثي ماندگار از فرهنگ و هويت جوامع محسوب مي شوند. لذا كيفيت اين بخش ها به نوعي مي تواند نمايانگر كيفيات و ويژگي هاي منحصر بفرد تماميت يك شهر باشد. از همين رو مي توان با بهبود و توسعه ويژگي هاي منحصر به فرد اين فضاها و بازيابي مفهوم مكان موجب ارتقا كيفيت زندگي شهري شد. اما متاسفانه پس از مدرنيزه شدن شهرها فضاهاي شهري نه تنها معنا و كاركرد واقعي خود را از دست دادند بلكه نتيجه ي چنين روندي شكل گيري مكان هايي بود كه روز به روز به هم شبيه تر مي شوند، در چنين شرايطي اهميت مكان هاي متفاوت كه با بقيه فضاها متمايز باشند بيشتر و بيشتر خواهد بود.