صاحب محمدیان منصور

با شروع دوران مدرن در جهان غرب و دنبالهروی برخی کشورها از جمله ایران از معماری و شیوهی مدرن زندگی غربی، بسیاری از ارزشهای فرهنگی و معماری سنتی ایرانی فراموش شده و یا با تقلیدی کورکورانه از نمونهی اصلی آن برپا می- گردند. از جمله مهمترین این موارد تغییر در معماری و شیوهی عملکرد فضاهای تجاری میباشد. در روند مدرنیته، ساخت بناهای تجاری عمدتا به شکل احجام صلب و تک عملکردی رواج یافته، که چنین بناهایی برخلاف بازارهای کهن ایرانی، که محیطی انعطاف پذیر و پویا در بافت شهری بوده و جنبههای متعددی از زندگی روزانه را در خود جای میدادهاند ، اکثرادر برقراری تعامل موثر با زمینه و کاربران موفق نمیباشند . از طرفی مطالعه در بناهای چند منظورهی تجاری موفق در کشورهای پیشرو، تشابهاتی با الگوی کالبدی و عملکردی بازارهای ایرانی را آشکار میسازد که طراحان و سازندگان داخلی از توجه به آنها مغفول ماندهاند. در این روند، تعامل و اثرگذاری دو جانبه میان معماری و جریان زندگی درون محیط، موجب میگردد که تحولات کالبدی، به مرور جریان زندگی درون محیط را تحت تاثیر قرار دهد و در مقابل تغییر در جنبههای مختلف شیوهی زیستن نیز تغییرات محیط کالبدی را تشدید ورزد. در پژوهش حاضر سعی داریم با مطالعهی بخشی از جریان زندگی بازار سنتی همدان) رویدادهای فرهنگی و مذهبی جاری در آن( و شناخت عوامل کالبدی موثر در آن، بتوانیم ضمن احیا و حفظ هویت کالبدی این بازار به باززنده سازی مواردی از رویدادهای فرهنگی و مذهبی جامعهی سنتی شهر نیز کمک بنماییم. پژوهش حاضر بر مبنای روش توصیفی- تاریخی انجام شده و زمینه مورد مطالعه محدوده بازار تاریخی شهر همدان میباشد. در فرآیند پژوهش در ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای شناختی کلی بر موضوع حاصل شده و براساس اطلاعات بهدست آمده پرسشنامهها تنظیم گشتهاند؛ سپس با انجام مصاحبات به دادههای نسبتا جامعی حول موضوع مناسبهای فرهنگی و مذهبی متنوع در بازار همدان و شیوهی برپایی آنها دست یافتیم. در ادامهی مطالعات میدانی با تدقیق در کالبد محدوده مورد نظر، ویژگیها و اهدافی از معماری بازار را استخراج نمودیم که در پذیرش و برپایی رویدادها موثر بودهاند. نتایج مطالعات نشان میدهد تغییر و تخریب در کالبد بازار و تغییر اجزا و عناصر آن، موجب شده بسیاری از آداب و سنن فرهنگی و مذهبی که در گذشته در کالبد بازار جریان داشتهاند کمرنگ شده و به فراموشی سپرده شوند و در مقابل نیز برچیده شدن چنین رویدادهایی از بازار زمینه را برای تغییرات کالبدی فراهم ساخته و روند تخریب را سرعت بخشیده است. در انتها با تکیه بر دادههای به دست آمده طرحی جهت تیمچهی چند منظوره در بازار تاریخی همدان ارائه گردیده که بتواند ضمن کمک به باززنده سازی ویژگیهای اصیل معماری بازار، ظرف مناسبی را جهت پذیرش رویدادهای متنوع فرهنگی و مذهبی فراهم آورد و از این طریق بخشی از هویت سنتی بازار را نیز احیا بنماید. از آنجاکه طرح پیشنهادی در زمینهای با ارزش تاریخی ارائه گردیده لذا راهکارها و نظریات طراحی وساخت در زمینههای تاریخی نیز مورد توجه بودهاست.

مروزه با گسترش بحران های اقلیمی، زیست محیطی، انرژی و اقتصادی توجه به بازدهی پهنه های کشاورزی اهمیت دوچندانی پیداکرده است. به همین منظور افزایش تولید در مواد غذایی، باید در مزارعی صورت گیرد که هم کنون تحت کشت هستند. اما این افزایش تولید با چالش هایی روبه رو است و با توجه به این چالش ها به نظر تغییر شکل یا تغییر ماهیت در کشاورزی و فعالیت های مرتبط با آن ضرورت دارد. این موضوع در مورد مناطق روستایی و طبیعی شهر همدان و به خصوص منطقه سیمین نیز صدق می کند. به نحوی که نتایج مطالعات حاکی از مهاجرت اغلب ساکنان سکونت گاه های روستایی این منطقه به شهر است. بنابراین به نظر می رسد تغییر ماهیت ذکرشده در این منطقه نیز ضرورت دارد. در راستای همین موضوع طرح فرادست این منطقه یعنی طرح ساماندهی دامنه شمالی الوند نیز این منطقه را برای انجام فعالیت های گردشگری پیشنهاد داده است. اما مسئله قابل بررسی این است که چه نوعی از گردشگری می تواند به خوبی پتانسیل های منطقه موردمطالعه یعنی منطقه سیمین را در راستای رشد و توسعه در ابعاد مختلف، شکوفا کند و نتایج این پژوهش به چه میزان با پیشنهادهای اسناد فرادست مطابقت دارد، موضوعی است که قابل بررسی و تامل است. به عبارت دیگر این پژوهش به دنبال بررسی کردن این موضوع است که سیاست های توسعه راهبردی منطقه سیمین به وسیله ترکیب پتانسیل های این منطقه با انواع فعالیت های گردشگری چگونه بروز می کند. از جهت دیگر این پژوهش در پی روشی برای دستیابی به بهینه ترین گزینه های گردشگری در پهنه های کشاورزی و محیط طبیعی این منطقه از طریق همپوشانی نظرات ذی نفعان و ذی نفوذان (گردشگران، ساکنین، تصمیم سازان، تصمیم گیران) و سپس ادغام آن ها با داده های کمی، است. به همین منظور این پژوهش به صورت ترکیبی از داده های کیفی و کمی انجام شده است. جمع آوری داده های کیفی از طریق روش گرندد تئوری شامل مصاحبه عمیق با جامعه آماری 40 نفر با نسبت برابر از چهار طیف تصمیم سازان، تصمیم گیران، ساکنان و گردشگران انجام شده و نتایج مصاحبه ها از طریق نرم افزار MAX Q DA کدگذاری شده اند. جمع آوری داده های کمی نیز از طریق همپوشانی 8 لایه توان اکولوژیک با استفاده از نرم افزار GIS انجام شده است. به منظور ترکیب داده ها دو آزمون Independent-Sample T Test و Linear regression نرم افزار SPSS به کار رفته است. نتایج پژوهش

دوره هخامنشی یکی از اعصار طلایی ایران است که در آن فرهنگ، هنر و معماری به حد اعتلای خود رسید. از این میان معماری هخامنشی با استفاده از میراث سایر نظام های معماری باستان به قالبی ترکیبی و نوین دست یافت که پیش از این دوره هرگز مشاهده نشده بود. یکی از جوانب کمتر شناخته شده و بسیار حائز اهمیت در معماری این دوره نظام پیمون است که از چهارچوب های تعیین کننده در معماری هر دوره به حساب می آید. تمرکز این پژوهش بر روی مطالعه روشمند نظام پیمون در معماری هخامنشی در تخت جمشید است. روش تحقیق در این پژوهش با استفاده از اسناد و نقشه های کتابخانه ای، مشاهده و ثبت میدانی و استفاده از خروجی های نرم افزارهایی چون متلب و اتوکد است. این پژوهش در راستای پاسخ به سوالاتی هم چون: 1) بررسی اساس شکل گیری نظام پیمون هخامنشی، 2) میزان ثبات و یا تغییر در استفاده از نظام پیمون، 3) میزان تاثیرپذیری هخامنشیان از نظام های رایج پیمون، ایجاد شده است. نتایج حاصل از بررسی های انجام گرفته نشان می دهد که اساس نظام پیمون هخامنشی بر پایه پیمون خشتی و ابعاد استاندارد خشت 13×33×33 سانتی متری شکل گرفته است. همچنین اساس این نظام در تخت جمشید دارای ثبات بوده است. بعلاوه این نظام تحت تاثیر نظام پیمون خشتی رایج در بابل و متاثر از واحدهای اندازه گیری طول در یونان شکل گرفته است.